museologist: Μαΐου 2009

Δευτέρα, Μαΐου 25, 2009

Ένα άρθρο για τη μουσειολογία

Είναι ενθαρρυντικό να διαβάζει κανείς άρθρα στον Τύπο που ασχολούνται με τα μουσεία και τη μουσειολογία. Είναι επίσης ενθαρρυντικό όταν τέτοια άρθρα γράφονται από αρχαιολόγους. Αποτελεί ένδειξη ότι η μουσειολογία ως θεωρία και πράξη γίνεται όλο και πιο οικεία μεταξύ αρχαιολόγων, Εφόρων αρχαιοτήτων και διευθυντών μουσείων. Αυτό μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχει τόσο για το μέλλον της ελληνικής μουσειολογίας όσο και για το μέλλον των μουσείων στην Ελλάδα.

Χάρηκα λοιπόν, όταν είδα το άρθρο του Μ. Τιβέριου Τα αρχαιολογικά μουσεία και το κοινό τους στο Βήμα της Κυριακής 25ης Μαϊου 2009.

Όταν παραθέτονται στον Τύπο απόψεις όπως ότι "τα μουσεία απευθύνονται πρωτίστως στο ευρύ κοινό", ότι "οι ειδικοί δεν χρειάζονται μουσεία αλλά χώρους μελέτης και δυνατότητα πρόσβασης στις αποθήκες των μουσείων" και ότι τα μουσεία "θα πρέπει να αποφασίζουν σε ποιο κοινό επιθυμούν να απευθυνθούν", αυτό σημαίνει ότι τουλάχιστον κάποιες από τις βασικές μουσειολογικές αρχές έχουν επαναληφθεί και τονιστεί αρκετά εντός Ελλάδας ώστε έχουν διεισδύσει στις συζητήσεις, γραπτές και προφορικές, περί μουσείων.

Ο κ. Τιβέριος προσφέρει τις δικές του θέσεις για το ρόλο και τις πρακτικές των μουσείων:

- άλλες πολύ ενδιαφέρουσες: "επίκαιρα νοήματα", "ανανέωση εκθέσεων", "συνεργασία ειδικοτήτων"

- άλλες κάπως νεφελώδεις: όπως το "διατυπώνονται θεωρητικές θέσεις, μερικές φορές ίσως νεφελώδεις ή και υποκειμενικές" - ποιες είναι αυτές οι νεφελώδεις θεωρητικές θέσεις;

- άλλες διφορούμενες: "η δομή της έκθεσης θα πρέπει να έχει ως άξονα το υλικό που υπάρχει στο μουσείο και που προσδιορίζει τη φυσιογνωμία του και όχι μια θεωρητική σύλληψη που μικρή σχέση έχει με αυτό" - ναι και όχι: ναι, γιατί ό,τι έχεις χρησιμοποιείς, αλλά και όχι διότι ό,τι έχεις δεν έχει μια ανάγνωση ή ιστορία, αλλά πολλές (όπως επισημαίνει και ο αρθογράφος στο τέλος του άρθρου), και σε αυτή την περίπτωση η 'θεωρητική σύλληψη' βοηθά την επιλογή της ιστορίας και πως θα ειπωθεί.

- άλλες μάλλον παρωχημένες που δύσκολα υποστηρίζονται βιβλιογραφικά/ερευνητικά: "η αλόγιστη χρήση Η/Υ στα αρχαιολογικά μουσεία και γενικότερα στα μουσεία ενέχει τον κίνδυνο της αυτοκατάργησής τους αφού, μέσω της ιστοσελίδας, ο καθένας θα μπορεί να γνωρίζει τα εκθέματα ενός μουσείου και το πληροφοριακό υλικό που τα συνοδεύει χωρίς καν να το επισκέπτεται" - εδώ ο γράφων μπερδεύει τις on-site τεχνολογίες με τις on-line τεχνολογίες (Διαδίκτυο), πέφτει στη γνωστή παγίδα της εξίσωσης των εμπειριών/βιωμάτων στο φυσικό και στο διαδικτυακό μουσείο και παραθέτει έναν "κίνδυνο" που στα 15 χρόνια των διαδικτυακών μουσείων υπήρξε μόνο κίνδυνος "επί χάρτου". Μάλιστα, η διεθνής βιβλιογραφία έχει δείξει το αντίθετο: το διαδικτυακό μουσείο έχει υποστηρίξει τη φυσική επίσκεψη, για να μην αναφερθώ στον αυτόνομο ρόλο που το διαδικτυακό μουσείο έχει αποκτήσει μέσω της χρήσης των νέων μέσων (δεν αποτελεί πια απλά ένα extension του φυσικού μουσείου με MacLuhanian όρους, αλλά νέα μορφή 'μουσείου' και μουσειακής επικοινωνίας και ερμηνείας).

Αλλά δεν θέλω να είμαι picky προς ένα άρθρο που δίνει το λόγο στη μουσειολογία ως της επιστήμης των μουσείων και δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω απόλυτα με τον κ. Τιβέριο όταν επισημαίνει ότι τα μουσεία χρειάζονται "εξειδικευμένο προσωπικό που αποδεδειγμένα θα διαθέτει τις απαιτούμενες γνώσεις".

Κυριακή, Μαΐου 24, 2009

Τι άλλο θα δουν τα μάτια μας...

Διάβασα σήμερα το άρθρο 'Οι Μεγάλοι Έλληνες: μια αποτίμηση', του Κ. Ι. Δεσποτόπουλου (ακαδημαϊκού)...και έχω μείνει με ανοιχτό το στόμα με τα επιχειρήματα και το συλλογισμό του κειμένου.

"όσοι ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση αυτή χιλιάδες σημερινοί Ελληνες, μεταξύ αυτών και εγώ τελικά, δεν είναι οι, αναμφίβολα, πιο αρμόδιοι για να προβούν σε ορθή επιλογή. Για την ορθή επιλογή χρειάζεται ο καθένας από τους χιλιάδες αυτούς εκλογείς να έχει τουλάχιστον ικανές γνώσεις της τρισχιλιόχρονης Ιστορίας της Ελλάδος, αλλά και να έχει επίγνωση των συστατικών της ανθρώπινης μεγαλοσύνης ιδιοτήτων, ώστε να διαθέτει κριτήρια για εκλογή όχι αυθαίρετη, άρα και ικανότητα για συγκριτική αξιολόγηση των «μεγάλων Ελλήνων» όχι σφαλερή"

- Πώς γίνεται να υπάρχει "ορθή επιλογή" στην ερώτηση αυτή;
- Γιατί θα πρέπει να είμαι αρμόδιος για να κάνω "ορθή επιλογή";
- Γιατί η επιλογή μου θεωρείται εκ των προτέρων σφαλερή;
- Πώς γνωρίζει ο κύριος Δεσποτόπουλος ότι αυτοί που ψήφισαν δεν έχουν "ικανές γνώσεις...";
- Ποιες είναι οι "ικανές" γνώσεις; Να έχω διαβάσει την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους; Να έχω πτυχίο Φιλοσοφικής, Φυσικής, Μαθηματικών και Πολιτικής; Να έχω γράψει 10 βιβλία, ένα για τον καθένα από τους 10 υποψηφίους; Να έχω κάνει διδακτορικό σε καθέναν από αυτούς; Να είμαι ακαδημαϊκός;

Είναι αποκρουστικός αυτός ο ελιτισμός και η απαρχαιωμένη αντίληψη περί αυθεντίας που αποπνέει η παραπάνω παράγραφος. Η έρευνα ρωτούσε τον καθένα από τους Έλληνες ποιον θεωρούν το "μεγαλύτερο Έλληνα όλων των εποχών": το έλλειμα δεν είναι στον καθένα που αποφάσισε να ψηφίσει, αλλά στην ερώτηση καθαυτή. Αλλά κάθε δεκαπεντάχρονος που ψηφίζει με το κινητό του στο X factor γνωρίζει τη γενίκευση, έλλειψη συγκεκριμένων/κοινών κριτηρίων και υποκειμενικότητα αυτής της διαδικασίας και ξέρει το ρόλο, βάρος και συμφραζόμενα (context) τόσο της ψήφου του όσο και της ψηφοφορίας...και απαντά με την ίδια υποκειμενικότητα (ή αν θέλετε αυθαιρεσία) που έχει και η ερώτηση...αλλά δεν βλέπουν όλοι X factor...


'Το αποτέλεσμα της εκλογής στις 18 Μαΐου είναι μάλλον απογοητευτικό φρονώ, αφού μεταξύ των δέκα «μεγάλων Ελλήνων» βρέθηκε τελευταίος ο μεγαλύτερος πολιτικός της Ελλάδος, και ίσως της ανθρωπότητας, ο Περικλής, και προτελευταίος ο μεγαλύτερος φιλόσοφος της ανθρωπότητας, ο Πλάτων'

10 ήταν οι υποψήφιοι, όχι 10 εκατομμύρια. Ο Περικλής ήρθε δέκατος όχι δεκαεκατομμυριοστός. Και εν πάσει περιπτώσει, αφού ο γράφων υπενόησε ότι η συντριπτική πλειονότητα όσων ψήφισαν ήταν αναρμόδιοι, δεν μπορώ να καταλάβω γιατί συνέχισε την ανάλυση της ψηφοφορίας πέραν της πρώτης παραγράφου.


'με κριτήριο, προφανώς το κατόρθωμά του να μεταβάλει τον πολιτικό χάρτη μεγάλου μέρους της τότε γνωστής οικουμένης, και την προσπάθειά του να εξελληνίσει, δηλαδή να εκπολιτίσει, τους βαρβάρους κατοίκους των κατακτημένων χωρών'

Καταλαβαίνω τώρα το επιχείρημα του γράφοντα ότι κάποιος χρειάζεται 'ικανές γνώσεις' ιστορίας, όπως οι παραπάνω, για να απαντήσει ορθά...


'Το αποτέλεσμα της ολοκληρωμένης στις 18 Μαΐου ιδιότυπης «έρευνας» του ΣΚΑΪ για την ανάδειξη των δέκα «πιο μεγάλων Ελλήνων» είναι απλώς, τι φρονούν πολλοί Ελληνες για τους πολιτικούς ή πνευματικούς ταγούς της Ελλάδος, αρχαίους και νεώτερους, σύμφωνα όμως όχι με καίρια κριτήρια και δίχως επάρκεια γνώσεων. Ας συναγάγουν συμπεράσματα ο υπουργός Παιδείας και οι σύμβουλοί του'

Ναι, ευτυχώς που το κείμενο επισημαίνει ότι η έρευνα είναι "απλώς τι φρονούν πολλοί Έλληνες για τους πολιτικούς ή πνευματικούς ταγούς της Ελλάδος"...

Αφού ο Υπουργός Παιδείας και οι σύμβουλοί του βγάλουν τα συμπεράσματά τους, ας έρθουν και από το μνημόσυνο που κάνουμε για να θρηνήσουμε την ανεπάρκεια των σημερινών Ελλήνων...

Δευτέρα, Μαΐου 18, 2009

Σαν σήμερα