museologist: Ένα άρθρο για τη μουσειολογία

Δευτέρα, Μαΐου 25, 2009

Ένα άρθρο για τη μουσειολογία

Είναι ενθαρρυντικό να διαβάζει κανείς άρθρα στον Τύπο που ασχολούνται με τα μουσεία και τη μουσειολογία. Είναι επίσης ενθαρρυντικό όταν τέτοια άρθρα γράφονται από αρχαιολόγους. Αποτελεί ένδειξη ότι η μουσειολογία ως θεωρία και πράξη γίνεται όλο και πιο οικεία μεταξύ αρχαιολόγων, Εφόρων αρχαιοτήτων και διευθυντών μουσείων. Αυτό μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχει τόσο για το μέλλον της ελληνικής μουσειολογίας όσο και για το μέλλον των μουσείων στην Ελλάδα.

Χάρηκα λοιπόν, όταν είδα το άρθρο του Μ. Τιβέριου Τα αρχαιολογικά μουσεία και το κοινό τους στο Βήμα της Κυριακής 25ης Μαϊου 2009.

Όταν παραθέτονται στον Τύπο απόψεις όπως ότι "τα μουσεία απευθύνονται πρωτίστως στο ευρύ κοινό", ότι "οι ειδικοί δεν χρειάζονται μουσεία αλλά χώρους μελέτης και δυνατότητα πρόσβασης στις αποθήκες των μουσείων" και ότι τα μουσεία "θα πρέπει να αποφασίζουν σε ποιο κοινό επιθυμούν να απευθυνθούν", αυτό σημαίνει ότι τουλάχιστον κάποιες από τις βασικές μουσειολογικές αρχές έχουν επαναληφθεί και τονιστεί αρκετά εντός Ελλάδας ώστε έχουν διεισδύσει στις συζητήσεις, γραπτές και προφορικές, περί μουσείων.

Ο κ. Τιβέριος προσφέρει τις δικές του θέσεις για το ρόλο και τις πρακτικές των μουσείων:

- άλλες πολύ ενδιαφέρουσες: "επίκαιρα νοήματα", "ανανέωση εκθέσεων", "συνεργασία ειδικοτήτων"

- άλλες κάπως νεφελώδεις: όπως το "διατυπώνονται θεωρητικές θέσεις, μερικές φορές ίσως νεφελώδεις ή και υποκειμενικές" - ποιες είναι αυτές οι νεφελώδεις θεωρητικές θέσεις;

- άλλες διφορούμενες: "η δομή της έκθεσης θα πρέπει να έχει ως άξονα το υλικό που υπάρχει στο μουσείο και που προσδιορίζει τη φυσιογνωμία του και όχι μια θεωρητική σύλληψη που μικρή σχέση έχει με αυτό" - ναι και όχι: ναι, γιατί ό,τι έχεις χρησιμοποιείς, αλλά και όχι διότι ό,τι έχεις δεν έχει μια ανάγνωση ή ιστορία, αλλά πολλές (όπως επισημαίνει και ο αρθογράφος στο τέλος του άρθρου), και σε αυτή την περίπτωση η 'θεωρητική σύλληψη' βοηθά την επιλογή της ιστορίας και πως θα ειπωθεί.

- άλλες μάλλον παρωχημένες που δύσκολα υποστηρίζονται βιβλιογραφικά/ερευνητικά: "η αλόγιστη χρήση Η/Υ στα αρχαιολογικά μουσεία και γενικότερα στα μουσεία ενέχει τον κίνδυνο της αυτοκατάργησής τους αφού, μέσω της ιστοσελίδας, ο καθένας θα μπορεί να γνωρίζει τα εκθέματα ενός μουσείου και το πληροφοριακό υλικό που τα συνοδεύει χωρίς καν να το επισκέπτεται" - εδώ ο γράφων μπερδεύει τις on-site τεχνολογίες με τις on-line τεχνολογίες (Διαδίκτυο), πέφτει στη γνωστή παγίδα της εξίσωσης των εμπειριών/βιωμάτων στο φυσικό και στο διαδικτυακό μουσείο και παραθέτει έναν "κίνδυνο" που στα 15 χρόνια των διαδικτυακών μουσείων υπήρξε μόνο κίνδυνος "επί χάρτου". Μάλιστα, η διεθνής βιβλιογραφία έχει δείξει το αντίθετο: το διαδικτυακό μουσείο έχει υποστηρίξει τη φυσική επίσκεψη, για να μην αναφερθώ στον αυτόνομο ρόλο που το διαδικτυακό μουσείο έχει αποκτήσει μέσω της χρήσης των νέων μέσων (δεν αποτελεί πια απλά ένα extension του φυσικού μουσείου με MacLuhanian όρους, αλλά νέα μορφή 'μουσείου' και μουσειακής επικοινωνίας και ερμηνείας).

Αλλά δεν θέλω να είμαι picky προς ένα άρθρο που δίνει το λόγο στη μουσειολογία ως της επιστήμης των μουσείων και δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω απόλυτα με τον κ. Τιβέριο όταν επισημαίνει ότι τα μουσεία χρειάζονται "εξειδικευμένο προσωπικό που αποδεδειγμένα θα διαθέτει τις απαιτούμενες γνώσεις".