museologist: Μουσειολογία - Η τέχνη του ιδεατού

Παρασκευή, Ιουνίου 08, 2007

Μουσειολογία - Η τέχνη του ιδεατού

Λένε ότι η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού. Άσχετο, γιατί εμείς μιλάμε για μουσειολογία. Λοιπόν, η μουσειολογία είναι η τέχνη του ιδεατού. Μισό, μην με πάρετε με τις πέτρες, να εξηγηθώ. Την τέχνη του εφικτού την έχουμε δει και τη βλέπουμε πολλάκις στα μουσεία και πάσχει. Πάσχει και πρακτικά και θεωρητικά: Πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως ή τακτικώς ερριμένοι. Αλλά ποιος είναι ο 'λόγος' (η εκφρασμένη ιδέα), ο λόγος (η αιτία, η αφορμή) και η λογική (η στρατηγική, ο σκοπός) πίσω από τη λειτουργία ενός μουσείου; Αυτά, μεταξύ άλλων, μελετά η μουσειολογία. Μερικές φορές σε μουσεία αδυνατώ να καταλάβω ή έστω να εντοπίσω τη μουσειολογία τους. Με άλλα λόγια, 'τι θέλει να πει ο ποιητής' (...οεο!).

Έλα μωρέ και τι χρειάζεται η μουσειολογία; Μια προθήκη με πέντε κανθάρους (αρχαία κρασοπότηρα) είναι μια προθήκη με πέντε κανθάρους (γράφω εγώ, μιμούμενος τον πραγματικό ή φανταστικό ‘Άλλον’ που ως γνήσιος Έλλην του φορτώνω όλα τα δεινά των μουσείων). Αμ δε! Πρώτα από όλα, το μουσείο δεν είναι μόνο η έκθεση (στο ίδιο στυλ όπως Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αθήνα). Μακάρι να γίνει κάποτε ένα μουσείο και να μη στήσει καμιά έκθεση για χρόνια μπας και το πάρουμε χαμπάρι. Η έκθεση είναι η σκηνή, το πάλκο. Αλλά όπως και στο θέατρο και στο τραγούδι, πίσω από τη σκηνή και το πάλκο υπάρχει ένας ολόκληρος μηχανισμός λειτουργίας που καθορίζει ουσιαστικά τι παρουσιάζεται μπροστά.

Η μουσειολογία λοιπόν δεν είναι φενγκ σούι προθηκών και αντικειμένων. Όπως και το μουσείο δεν είναι απλά η έκθεσή του. Η μουσειολογία ασχολείται με (σχεδόν) όλες τις λειτουργίες ενός μουσείου, από τον καθορισμό της στρατηγικής-πολιτικής του, την τεκμηρίωση και ερμηνεία των συλλογών, τη φροντίδα τους, τη διοίκηση και το μάρκετινγκ. Ναι, η έκθεση είναι αυτό που εισπράττει ο επισκέπτης ως αποτέλεσμα και είναι κατανοητό το ότι συχνά το μουσείο ταυτίζεται με τις εκθέσεις. Αλλά θεωρώ ότι είναι απολύτως αναγκαίο και πολύ σημαντικό να τονιστούν προς τα έξω και άλλες λειτουργίες, ώστε να γίνει και κατανοητό στους επισκέπτες ότι αυτό που συμβαίνει στους εκθεσιακούς χώρους είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων διαδικασιών με τα συν, τα πλην, τα θετικά και τα αρνητικά.

Η μουσειολογία προσπαθεί να συνδέσει τον επισκέπτη με το μουσείο ολόκληρο, όχι μόνο με την έκθεση, να τον κάνει κοινωνό και συνεργό. Αυτή η λογική ότι ο κάνθαρος είναι κάνθαρος, ο επισκέπτης είναι επισκέπτης και η σύνδεση των δύο είναι αυτόματη και την κάνεις με κλειστά μάτια είναι η μεγαλύτερη αυταπάτη που μπορεί να έχει κάποιος στο μουσείο. Ποιος κάνθαρος; Ο κάνθαρος του κεραμέα που τον έπλασε; του ζωγράφου που έκανε τη διακόσμησή του; του εμπόρου που χάραξε στον πάτο τον αριθμό της κάσας με τα ποτήρια που πούλησε; του ιδιοκτήτη του που μπεκρόπινε μ'αυτό και χάραξε το όνομά του στη βάση του ποτηριού για να μην το μπερδεύει με του φίλου του; του σπιτιού όπου βρέθηκε στην ανασκαφή; της πόλης όπου αυτό το σπίτι βρίσκεται; ο κάνθαρος της τέχνης; της οικονομίας; της σχέσης του με κοινωνικά γεγονότα ή θρησκευτικές τελετές; του ανασκαφέα; της κοινωνίας που το έχει βάλει στο μουσείο; κ.ο.κ.

Τίποτα λοιπόν δεν είναι αυτόματο ή δεδομένο. Όλα είναι επιλογές. Όχι μόνο επιλογές του εφικτού, αλλά και του ιδεατού: τι θέλουμε να πετύχουμε, τι θέλουμε να πούμε και σε ποιον. Και οι επιλογές μας γράφουν τις ιστορίες σε ένα μουσείο/μια έκθεση. Όπως ένας αρχαιολόγος δεν παίρνει τον κασμά και αρχίζει να σκάβει όπου νά'ναι και όπως νά'ναι, αλλά σκάβει σε τομές και σε πάσες (οριζόντιες στρώσεις) ώστε να έχει τον έλεγχο της διαδικασίας και να μπορεί να τοποθετήσει τα ευρήματα σε ένα context, έτσι και ο μουσειολόγος δεν πετάει τρία πινάκια (πιάτα), δύο οινοχόες (κρασοκανάτες) και τέσσερα σκυφίδια (σφηνάκια/ποτήρια) σαν σε προθήκη καταστήματος υαλικών και ειδών δώρων (λίστες γάμου δεκτές, 30% έκπτωση...όπα, παρσύρθηκα, πάρτο αλλιώς)

Bottomline, το εφικτό σχετίζεται άρρηκτα με το ιδεατό. Στο εφικτό θα καταλήξουμε αφού περάσουμε από το ιδεατό. Αλλά όχι και να "πηδήξουμε" το ιδεατό...

***
Πιο bottomline: Με το προηγούμενο μακρυνάρι ξεκίνησα βασικά να γράψω ότι όταν βλέπω να δουλεύει ένας μουσειολόγος σε ένα μουσείο νιώθω μια σιγουριά, ότι θα μπει σε μια διαδικασία, σαν περίπου αυτή που προανέφερα (και σίγουρα πιο αναπτυγμένη από αυτή) μελέτης της θεωρίας και της πράξης του μουσείου. Μπορεί τελικά να μην κάνει όλα όσα ήθελε και όπως τα ήθελε (ιδεατό), αλλά αυτά που θα κάνει (εφικτό) έχουν και αυτά προκύψει από αυτή τη διαδικασία. Και αυτό είναι που μετράει.

20 Comments:

At Σάββατο, Ιουνίου 09, 2007 3:36:00 μ.μ., veronika said...: Νομιζω οτι θα πρέπει όλοι οι μουσειολόγοι κάθε φορά να εξηγούμε τι κάνουμε, αφού κανείς απο το 'εύρύ' κοινό μπαίνοντας σε ένα μουσείο (τουλάχιστον στην Ελλάδα)δεν μπορεί να καταλάβει πώς στα αλήθεια γίνεται μια έκθεση και πως να καταλάβει όταν τα μεγαλύτερα μουσεία στην Ελλάδα( βλέπε Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο) τοποθετούν τα αντικείμενα ακατάστατα και παντού βλέπεις βιτρίνες και το μόνο που περιμένεις να δεις απο κάτω είναι η ταμπελίτσα με την τιμή τους!!! Καμία εξήγηση, καμία εμπειρία, καμία δράση, καμία ψυχαγωγία...!! Αποστειρωμένοι χώροι..

Όσο για το κοινό που περιμένουμε να προσελκύσουμε...ας ελπίσουμε οτι μέσα απο τα εκπαιδευτικά προγράμματα που γίνονται τώρα στα μουσεία να καταφέρουμε να εντυπώσουμε το μουσείο ως χώρο ψυχαγωγίας και δημιουργικής μάθησης και έτσι να κερδίσουμε τους αυριανούς ενεργούς και φανατικούς επισκέπτες μας.

Το μέλλον μας είναι τα παιδιά μας, λένε οι παλιότερες γενιές, ας το συνειδητοποιήσουμε οι μουσειολόγοι και ας στήνουμε εκθέσεις για παιδιά στα δικά τους μέτρα και σταθμά. Εκθέσεις για παιδιά και οικογένειες, έστω και ως παράρτημα της κεντρικής. Μόνο στο εξωτερικό θα βλέπουμε τέτοιες πρωτοπορίες; Τι πιο ωραίο απο το να βλέπεις παιδιά να κατακλύζουν το μουσείο και να ακούς τα γέλια τους σε χώρους που μέχρι τώρα έχουν καθιερωθεί στο υποσυνείδητο μας ως μαυσωλεία;
At Δευτέρα, Ιουνίου 11, 2007 2:44:00 μ.μ., kalimera said...: Δεν είναι πάντα έτσι όμως! τι γίνεται με τους μουσειοπαιδαγωγούς (στην Ελλάδα συνήθως νηπιαγωγούς ή άνεργους) που αντι να αφήσουν τα παιδιά να αναπτύξουν την δημιουγική μάθηση, τα φωνάζουν και τους λένε ΟΧΙ, αυτό δεν είναι σωστό;;;; Τι μουσειακή εμπειρία θα έχουν μετά αυτα τα παιδια; Θα θελήσουν να ξαναπάνε στο μουσείο; Αν οχι, δεν θα είναι λίγο δικαιολογημένα; Αρχικά πρέπει τα μουσεία να καταλάβουν πως δεν στηριζονται σε εθελοντές και πως το κοινό σου το εκπαιδεύεις εσυ. Η τσίχλα το ελληνικό κοινό δεν είναι εκπαιδευμένο μουσειολογικά, δεν με καλύπτει πλεον. Τι μας πρεσφέρει το μουσείο; Μας παρακινεί για ΄κάτι άλλο εκτός απο την σιωπή (ξέχασα οι άξεστοι φύλακες μόνο μιλάνε και γελάνε).
Η Μουσειολογία στην Ελλάδα είναι μάλλον κάτι ιδεατό. Όταν την δουλειά του μουσειολόγου δεν θα την κάνουν δάσκαλοι και φυσικοί, τότε ίσως αλλάξουν τα πράγματα. Μέχρι τότε όμως, θα σκεφτώ αν θα αφήσω το παιδί μου να παει σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα σε συγκεκριμένα μουσεία.
At Δευτέρα, Ιουνίου 11, 2007 9:45:00 μ.μ., museologist said...: Γουστάρω σχόλια! Δημιουργική μάθηση, ψυχαγωγία, γέλιο, πολυφωνία, "μουσειολογική μουσειολογία", τι καλύτερο!

Veronika και kalimera, τα σχόλιά σας σχετικά με 'μαυσωλεία' και 'σιωπή' μου έφεραν στο νου τη θέση του μουσείου στην popular culture και πώς πρέπει να δουλέψουμε πολύ για να προτείνουμε μια εικόνα του μουσείου διαφορετική από π.χ. αυτή του "Νοσταλγού του rock'n'roll"...

"Κάποτε θυμάμαι πριν περάσουνε τα χρόνια
σ' ένα φωτισμένο μαγαζί μες στην Ομόνοια
χάζευα τον Έλβις, μύθο στη σκηνή
Μέσα μου κυλούσε ο ρυθμός της συνοικίας
μα η φαντασία μιας τρελής επιτυχίας
έψαχνε τις νότες για να εκφραστεί

Στις οθόνες έβλεπα μια μάντρα λιμουζίνες
μολυσμένη ατμόσφαιρα, φώτα και λαμαρίνες
άχρηστα κουρέλια, τόνους πλαστικό
Τέλειωνε το έργο και γραμμή για το Θησείο
γέρασε η αγάπη μας και μπήκε σε μουσείο
θύμα μες στο κόσμο τον ηλεκτρικό..."

...έχει κανείς κολλητό το Φοίβο (το συνθέτη);...
At Δευτέρα, Ιουνίου 11, 2007 11:53:00 μ.μ., kalimera said...: museologist, μπορείς να μας δώσεις περισσότερες πληροφορίες για τη θέση του μουσείου στην popular culture? Κάποιο βιβλίο ίσως, άρθρο; Είναι πολύ ενδιαφέρον...
At Τρίτη, Ιουνίου 12, 2007 12:51:00 π.μ., museologist said...: kalimera, έχω μείνει σε αυτά τα δύο:

Kevin Moore, Museums and Popular Culture, 1997

Paul Martin, Popular Collecting And The Everyday Self: the reinvention of museums? 1999
At Τρίτη, Ιουνίου 12, 2007 2:46:00 π.μ., kalimera said...: ευχαριστώ πολύ για την άμεση απάντηση. Το ένα (το 2ο) το είχα και εγώ υπόψιν μου. Θα ψάξω να βρω ΄το άλλο.
Παντως μουσείο δεν σημαίνει μαυσωλειο. Μουσειο για εμένα ειναι παιδικές φωνές....
At Τρίτη, Ιουνίου 12, 2007 4:53:00 π.μ., antikeimena said...: "Στο εφικτό θα καταλήξουμε αφού περάσουμε από το ιδεατό. Αλλά όχι και να "πηδήξουμε" το ιδεατό..." Γιατί κάθε προσπάθεια δημιουργικής επαγγελματικής εξειδίκευσης και ευαισθησίας προσκρούει πάντα σ' αυτόν τον τοίχο;

Εύστοχος ο παραλληλισμός της έκθεσης με το θεατρικό σανίδι όπως και οι πολλαπλές ερμηνείες ενός και μόνου κάνθαρου σε αναλογία με το εκάστοτε προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Μήπως άλλωστε και η χρήση αυτών των παραδειγμάτων (όπως και ο συσχετισμός με την pop culture) δεν είναι μια επικοινωνιακή προσέγγιση ανάλογη της δουλειάς του μουσειοπαιδαγωγού;

Απολαμβάνω το διάλογο που άνοιξε με τα σχόλια των veronika και kalimera για τη δημιουργική μάθηση, την πολυφωνία και την εκπαίδευση του κοινού. Μακάρι τα μουσεία να αποσχολούσαν τόσους μουσειολόγους, όσους και... η μπλογκόσφαιρα.

Κάποια στιγμή θα εκθέσω τα οφέλη της εμπειρίας μου από τη μεταφορά μιας διάλεξης από το πανεπιστημιακό αμφιθέατρο σε μουσείο σχετικού χαρακτήρα υπό μορφή εκπαιδευτικού προγράμματος.
At Τρίτη, Ιουνίου 12, 2007 3:35:00 μ.μ., veronika said...: Γειά σας! Τώρα μόλις διάβασα τα σχόλια και θα ήθελα να σημειώσω στο σχόλιο-απάντηση του καλιμέρα τα εξής:

Πρώτον: άλλο μουσειοπαιδαγωγική κ άλλο μουσειολογία. Οι πρώτοι αχολούνται με τα προγράμματα και τα εργαστήρια και οι δεύτεροι με όλο το μουσείο απο το σχεδιασμό του κτιρίου και την έκθεση κ επιμέλεια μέχρι τη βιβλιοθήκη και την οργάνωση του catering των εγκαινίων.

Η μουσειολογία είναι εντελώς καινούρια επιστήμη στην Ελλάδα. Μεταπτυχιακά δημιουργήθηκαν στη χώρα μας ...αν θυμάμε καλά τα τελευταία τέσσερα χρόνια? Ας με διορθώσει κάποιος αν κάνω λάθος...
Δεν είναι ιδεατό...είναι καινούριο...

Δεύτερον: Οι μουσειοπαιδαγωγοί σχεδιάζουν τα προγράμματα των μουσείων και τα μεγαλύτερα μουσεία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη έχουν τέτοιους σχεδιαστές όπως λέγονται. Τα προγράμματα εφαρμόζονται απο παιδαγωγούς(νηπιαγωγούς και δασκάλους) κ απο άλλες ειδικότητες που σε ορισμένες περιπτώσεις δεν έχουν σχέση με το αντικείμενο. Θα μου επιτρέψεις να διαφωνήσω με το οτι είναι άσχετοι, καθώς στην Παιδαγωγική Σχολή που αποφοιτούν, (η μόνη καθαρόαιμη παιδαγωγική σχολή μαζί με ορισμένα τμήματα της Φιλοσοφικής Σχολής) μαθαίνουν να γνωρίζουν καλύτερα τις ανάγκες των παιδιών. Αν κάποιος δεν έχει την έφεση να ασχοληθεί με τα παιδιά και δεν έχει αυτό που λέγεται ταλέντο, τότε δε φταίει σε αυτό το πτυχίο του. Μέσα στη σχολή υπάρχουν μαθήματα μουσειακής αγωγής, που μαθαίνουν να εκμεταλλέυονται τα αντικείμενα του μουσείου και την επίσκεψη σε αυτό για να διδάξουν αυτά που ορίζει το Υπουργείο Παιδείας και κάτι παραπάνω απο τα καθήκοντα τους.

Έχεις δίκιο για ορισμένα αρνητικά παραδείγματα με φωνές σε μουσεία, αλλά αυτό έχει να κάνει με το χειρισμό των παιδιών απο τον εφαρμοστή του προγράμματος. Έχω δεί μουσειοπαιδαγωγούς( πτυχίο μουσειοπαιδαγωγικής) που είναι ακατάλληλοι για παιδιά, αλλά και για ενήλικες, όπως έχω δεί και πεφωτισμένους ανθρώπους να κάνουν καταπληκτικά προγράμματα και τα παιδιά να είναι πραγματικά χαρούμενα μέσα στο μουσείο κ να θέλουν να ξανάρθουν.

Σημασία δεν έχει το πτυχίο μόνο.

Όσο για τους φυσικούς που ανέφερες όταν έχει επιμόρφωση παιδαγωγική και απασχολείται σε μουσείο π.χ. τεχνολογίας τότε νομίζω οτι η θέση αυτή του αρμόζει.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟ MUSEOLOGIST: Καλά εμείς παραθέτουμε απόψεις και ανταλλάσουμε πληροφορίες και εσύ θυμάσε τραγούδια;Τι παιδί! :)

'This is how you remind me who i really am...'
At Τρίτη, Ιουνίου 12, 2007 6:08:00 μ.μ., museologist said...: Μα Veronika, και τα τραγούδια είναι απόψεις...μελωδικές βέβαια...και στο πνεύμα ενός από τα πρώτα μου ποστς :-P

Έχεις απόλυτο δίκιο ότι η μουσειολογία στην Ελλάδα είναι κάτι το καινούριο. Ακόμα και για χρόνια ακόμα θα αναπαράγουμε τη μουσειολογία του εξωτερικού και θα προσπαθούμε να ταιριάξουμε ιδέες που γεννήθηκαν και στεριώνουν σε άλλα περιβάλλοντα στην ελληνική περίπτωση. Φυσικά δεν θα ξανανακαλύψουμε τον τροχό αν/όταν ανδρωθεί (ή γυναικωθεί) η ελληνική μουσειολογία, αλλά μπορεί να βρούμε ότι τα Pirelli για ανώμαλους δρόμους είναι πιο κατάλληλος τροχός για τους χωματόδρομους της Ελλάδας...

Υποθέτω ότι αναφέρεσαι στη μουσειοπαιδωγική ως εξειδίκευση, όταν τη διαχωρίζεις από τη μουσειολογία. Διότι η άποψή μου είναι ότι τα δύο δεν είναι διαφορετικά: η μουσειολογία εμπεριέχει τον παιδαγωγικό χαρακτήρα του μουσείου, που φυσικά δεν περιορίζεται στα εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά/ενηλίκους. Είναι παρών στο στήσιμο εκθέσεων, συγγραφή κειμένων και εφαρμογές πολυμεσικών (multimedia) εφαρμογών. Επίσης, αρχές παιδαγωγικών θεωριών (π.χ. του δομισμού/constructivism) χρησιμοποιούνται σε εκθέσεις κλπ. Βέβαια, καταλαβαίνω νομίζω το σκεπτικό σου, καθώς στην Ελλάδα υπάρχουν (ή υπήρχαν;) στο Βόλο ξεχωριστές σπουδές στη μουσειοπαιδαγωγική. Αλλά σε προγράμματα π.χ. της Αγγλίας, η μουσειοπαιδαγωγική διδάσκεται σε museum studies/museology μεταπτυχιακά και όπως είπα δεν αφορά μόνο εκπαιδευτικά προγράμματα.

Φυσικά, η μουσειοπαιδαγωγική έχει άμεση εξάρτηση από την παιδαγωγική επιστήμη την οποία ξεπατικάρει/προσαρμόζει στο μουσείο. Αν δείτε όλα τα top στις πωλήσεις βιβλία μουσειολογίας (Eilean Hooper-Greenhill, George Hein) που ασχολούνται με τη μάθηση στο μουσείο, αντλούν από παλιές και λιγότερο παλιές παιδαγωγικές θεωρίες. Οπότε ένας δάσκαλος/νηπιαγωγός έχει το παιδαγωγικό θεωρητικό υπόβαθρο για να τρέξει εκπαιδευτικά προγράμματα. Καθώς όμως το μουσείο σχετίζεται με informal learning (και όχι formal, όπως είναι το σχολείο), γνώση και κατανόηση του μουσειακού περιβάλλοντος βοηθά πάρα πολύ προς ένα ενημερωμένο σχεδιασμό και τρέξιμο μουσειοπαιδαγωγικών προγραμμάτων.

Η επιτυχία ή όχι του προγράμματος εξαρτάται φυσικά και από τον άνθρωπο, συμφωνώ.

Εγώ θα τους τραγουδούσα πάντως...
At Τρίτη, Ιουνίου 12, 2007 6:18:00 μ.μ., museologist said...: Antikeimena, υπάρχουν πιθανώς πολλοί λόγοι γιατί πηδάμε (με ή χωρίς εισαγωγικά) το ιδεατό, αν κατάλαβα καλά την ερώτησή σου. Η άποψή μου είναι ότι σχετίζεται πολύ με την κυρίαρχη ιδιοσυγκρασία, που θεωρεί τη διαδικασία προς το αποτέλεσμα απλά διαδικασία και αναζητά γρήγορα αποτελέσματα (εξ ου και οι παιδαγωγικές μεταρρυθμίσεις των καλοκαιριών). Η διαδικασία όμως (ή αλλιώς ο χρόνος και ο κόπος του σχεδιασμού, αξιολόγησης, ξανασχεδιασμού, επαναξιολόγησης, κλπ) εμπεριέχει τα στοιχεία της επιτυχίας. Όταν την πηδήξεις, θα πρέπει να υποστείς και τα αποτελέσματα...
At Τρίτη, Ιουνίου 12, 2007 6:29:00 μ.μ., museologist said...: Και μια και μιλάμε για μάθηση, εγώ με το ξερό ψωμί τρώω το Deschooling Society του Ivan Illich
At Τετάρτη, Ιουνίου 13, 2007 1:12:00 π.μ., kalimera said...: Η μουσειολογία στην Ελλάδα είναι στα σπάργανα και διεξάγεται όπως την έπαθαν κάποιοι στην Αγγλία ή στη Γαλλία. Η ελληνική πραγματικότητα όμως είναι πολύ μακριά. Η μουσειοπαιδαγωγική στην Ελλάδα για εμένα δεν έχει γεννηθεί ακόμα. Αρνούμαι να δεχτώ πως θα πρέπει να διεξάγεται από δασκάλους και νηπιαγωγούς, επειδή κατά τη διάρκεια των σπουδών τους είδαν κάποια learning theories. Σε τι βάθος; Από τη σκοπιά του μουσείου; Όχι φυσικά. Όπως πολύ σωστά ειπώθηκε η μάθηση στο μουσείο είναι informal σε αντίθεση με την formal μάθηση που διεξάγεται στο σχολείο. Όλα αυτά έχουν αντίκτυπο στο μουσείο. Άνθρωποι που διεξάγουν τα εκπαιδευτικά προγράμματα στο μουσείο, το μπερδεύουν με το σχολείο. Είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Η μόνη συμβολή των δασκάλων που μπορώ να δεχτώ στο μουσείο είναι να βοηθούν ίσως να συνδέσουν το μουσείο με το National Curriculum. Ως εκεί όμως. Τα παιδιά μας, οι μελλοντικοί επισκέπτες των μουσείων έχουν ανάγκη από ουσιαστική μουσειακή εμπειρία, διαφορετική από τη σχολική. Το μουσείο πρέπει να γίνει ευχάριστο συμπλήρωμα του σχολείου και όχι «σωστό-λάθος», «περνάς-κόβεσαι». Καλά παραδείγματα μουσειοπαιδαγωγικής στην Ελλάδα δεν έχω δει. Και ας γελιόμαστε, επειδή ένα μουσείο έφερε στην Ελλάδα τα εκπαιδευτικά προγράμματα δεν σημαίνει πως κάνει και καλή και ουσιαστική δουλειά. Έχετε δει εκπαιδευτικά φυλλάδια μουσείων; Ή καλύτερα έχετε δει τα evaluation sheets; Λυπάμαι, αλλά είμαι πολύ απογοητευμένη από αυτά που γίνονται στα ελληνικά μουσεία. Η μουσειακή εμπειρία είναι μια έννοια άγνωστη για τα μουσεία μας. Θα έπρεπε να τους ενδιαφέρει γιατί η καλή μουσειακή εμπειρία σημαίνει «Θέλω να ξαναπάω στο μουσείο», όχι πάμε κάπου για καφέ, ούτε καν στο καφέ του μουσείου.
At Τετάρτη, Ιουνίου 13, 2007 5:13:00 π.μ., ρόδι said...: Πρώτα απ’ όλα θα ήθελα να συμφωνήσω με την άποψη της veronika για τη θέση των φυσικών (και άλλων θετικών επιστημόνων) στη μουσειοπαιδαγωγική. Η σύγχρονη ανάπτυξη του science communication στη Βρετανία (βλ. για παράδειγμα BIG) αλλά και στην Αμερική έχει αποδείξει ότι οι φυσικοί όντως έχουν θέση στα μουσεία που ασχολούνται με θετικές επιστήμες και τεχνολογία (τα οποία είναι επίσης πολύ καινούργια στην Ελλάδα και συνεχίζουν να στελεχώνονται από φευ! αρχαιολόγους – συγγνώμη για τη μικρή σπόντα).

Μήπως kalimera η διαφορά μεταξύ μουσείων και σχολείων στην Ελλάδα δεν προκύπτει αποκλειστικά από τη φτωχή προσφορά των μουσείων αλλά και από την απογοητευτική, μερικές φορές, παιδαγωγική προσέγγιση των σχολείων; Σε τελική ανάλυση, όπως είπε και ο museologist, μουσειοπαιδαγωγική δεν είναι μόνο ο σχεδιασμός ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων στο χώρο του μουσείου αλλά μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση της μουσειακής εμπειρίας ως μαθησιακής εμπειρίας σε διαφορετικά επίπεδα και για ποικίλες ομάδες ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που δεν θα επισκεφτούν ποτέ το μουσείο αλλά ίσως έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με τις συλλογές του μέσα από δανεισμό αντικειμένων για εκπαιδευτικούς σκοπούς στο χώρο του σχολείου. (Βέβαια ο όρος παιδαγωγική στα ελληνικά μας κανει να σκεφτόμαστε μόνο τα παιδιά - μήπως είναι καιρός να δοκιμάσουμε και κάποιους άλλους όρους όταν αναφερόμαστε στη μαθησιακη διαδικασία στα μουσεία;)

Νομίζω ότι σχετικός με τη συζήτηση είναι ο J. Bradburne, ο οποίος μιλώντας για το mak.frankfurt πρότεινε να σκεφτόμαστε το μουσείο ως piazza (δηλ. πλατεία). Και με αυτό τον όρο ήθελε να δώσει έμφαση στο ρόλο της χρήσης (use) του μουσείου - σε αντιδιαστολή με το ρόλο του ως χώρου επίσκεψης (visit) – καιεπιπλέον ήθελε να τονίσει ότι το μουσείο θα πρέπει να είναι σε θέση να αλλάζει χρήσεις με τον ίδιο τρόπο που η πλατεία του χωριού το ένα βράδυ καλοδέχεται το σουλάτσο και το φλερτάρισμα, το επόμενο βράδυ αντηχεί από τους ύμνους του επιταφίου και το τρίτο βράδυ ντύνεται στα χρώματα ενός συλλαλητηρίου. Στην ουσία παραμένει η πλατεία του χωριού, στην οποία όμως ο καθένας από εμάς μπορεί να βρει το δικό του σημείο έκφρασης και συμμετοχής…
At Τετάρτη, Ιουνίου 13, 2007 2:11:00 μ.μ., kalimera said...: Δεν διαφωνώ μαζί σου αγαπητό ρόδι. Δεν λέω πως τα υπόλοιπα επαγγέλματα δεν έχουν χώρο στο μουσείο, απλά για να δουλέψει ένας φυσικός πχ στο μουσείο, εκτός από τις σπουδές φυσικής, δεν πρέπει να έχει κάνει και σπουδές μουσειολογίας; Μήπως για αυτό τα κείμενα στα μουσεία τεχνολογίας ή φυσικής ιστορίας είναι τόσο απόμακρα και δύσκολα στην κατανόηση για τους μη ειδικούς;
Μπορείς να μας πεις σε ποιο βιβλίο ο J. Bradburne αναφέρεται στο mak.frankfurt. Ακούγεται πολύ ενδιαφέρον. Δεν το έχω υπόψιν μου.
Επιπλέον να πω πως στην Ελλάδα δεν έχουμε εκπαιδευτικά προγράμματα για ενηλίκους ή για οικογένειες, από όσο ξέρω. Ίσως μόνο κάτι σεμινάρια κεραμικής ή κάτι τέτοιο. Κρατώ κάθε επιφύλαξη βέβαια, γιατί έλειπα καιρό και δεν είμαι ακόμα εντελώς μέσα στα πράγματα.
At Πέμπτη, Ιουνίου 14, 2007 3:51:00 π.μ., antikeimena said...: Kalimera, ίσως θα ήταν σκόπιμο να εξετάσεις πιο ψύχραιμα τη στάση σου απέναντι στους δασκάλους, νηπιαγωγούς και (παιδαγωγικά καταρτισμένους)εκπαιδευτικούς άλλων βαθμίδων αφού η επαφή με τα "learning theories" στο βάθος που υπαινίσσεσαι δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο των μουσειοπαιδαγωγών.

Η τρέχουσα πραγματικότητα της formal μάθησης στο σχολείο έχει τόση σχέση με τη σύγχρονη παιδαγωγική όπως διδάσκεται, όση σχέση έχει και η πρακτική των ελληνικών μουσείων σε σχέση με το ιδεατό που ευαγγελίζεσαι.

Με άλλα λόγια, το σχολείο του «σωστό-λάθος», «περνάς-κόβεσαι» που αναφέρεις, αναπαράγει ένα πρότυπο στο οποίο αντιτάσσονται τόσο από η σύγχρονη παιδαγωγική, όσο και οι ενήμεροι παιδαγωγοί.

Αλήθεια, οι καθηγητές παιδαγωγικής στα τμήματα Μουσειοπαιδαγωγικής, έχουν στα χέρια τους θεωρίες άλλες από εκείνες που διδάσκονται στα τμήματα Παιδαγωγικής;
At Πέμπτη, Ιουνίου 14, 2007 9:48:00 μ.μ., veronika said...: Γειά σας! Βλέπω η συζήτηση έχει φουντώσει! :) Πολύ χαίρομαι που προβληματιζόμαστε!
Πρώτον: Προς ρόδι, οι παιδαγωγικές θεωρίες που στηρίζεται η μουσειοπαιδαγωγική(πολύ σωστά ανέφερ ο museologist, κλάδος της μουσειολογίας) είναι κοινές με αυτές των παιδαγωγικών τμημάτων. ώς ο κάθε παιδαγωγός ή μουσειοπαιδαγωγός της εφαρμόζει έγκειται στον ίδιο(και απο τις εντολές που παίρνει απο 'πάνω').

Δεύτερον: η μουσειοπαιδαγωγική πριν γίνει μεταπτυχιακό-μέρος της μουσειολογίας, διδασκόταν στα Π.Σ.Ε. του Βόλου, όπου εφόσον είχες τελειώσει οτιδήποτε άλλο π.χ. διακοσμητική, μηχανικός αυτοκινήτου, αρχαιολόγος, τέλος πάντων οτιδήποτε έμπαινες στη σχολή αυτή με μόρια. Μετά έγινε το μεταπτυχιακό στη Θεσσαλονίκη για αποφοίτους Α.Ε.Ι. κ Τ.Ε.Ι. Πριν απο πέντε χρόνια έγινε το μεταπτυχιακό. Τώρα υπάρχει στην Αθήνα των μουσειακών σπουδών που είναι πιο θεωρητικό και του Πανεπιστημίου Αιγαίου που ασχολείται κυρίως με νέες τεχνολογίες κ πολιτισμική πληροφορική και έχει κλάδο τη μουσειολογία.

Αυτά με τις σπουδές στην Ελλάδα!

Πολύ σωστά ακόμα μαθαίνουμε να στήνουμε εκθέσεις παιδαγωγικές με πολύ δόση ψυχαγωγίας όπως πρέπει να είναι η 'άτυπη' μάθηση στο μουσείο. Θέλω να ελπίζω οτι είμαστε πολύ κοντά, εφόσον σε ορισμένα μουσεία που άλλαξαν διευθυντές δείχνουν πιο ανοιχτοί σε νέες προτάσεις κ στον εκσυγχρονισμό του μουσείου. Σε αυτό θα πρέπει να συμβάλλουμε κ εμείς, να ξέρουμε ποιά είναι η θέση μας κ οχι να απογοητευόμαστε. Αν δεν πιστέψουμε οτι θα δούμε τις προτάσεις μας να πραγματοποιούνται στην Ελλάδα, τότε κρίμα που επιλέξαμε να ασχοληθούμε με αυτό κ να μείνουμε στην Ελλάδα.
Αντί για να γκρινιάζουμε προτείνω να στρωθούμε στη δουλεία κ να δώσουμε στους τωρινούς ή μελλοντικούς εργοδότες μας-διευθυντές και διοικητικά συμβούλια μουσείων- προτάσεις που δε θα μπορούν να αντισταθούν. Προτάσεις με όραμα, τεκμηριωμένες επιστημονικά, αλλά και προγραμματισμένες με στάδια υλοποιήσιμα.

Η πρόταση που έκανα αρχικά για εκθέσεις που θα αφορούν παιδιά( μουσειολογικά κ αρχιτεκτονικά, καταλαβαίνεται να μην αναλύω...)δεν έχω δεί ποτέ να γίνεται στη χώρα μας εκτός απο τα παιδικά μουσεία.

Αλήθεια, museologist, έχεις να μου προτείνεις κάποιο τίτλο έκθεσης που έχει γίνει στο εξωτερικό που περιλάμβανε κάποιες απο τις παιδαγωγικές θεωρίες που λέμε κ να σου είχε κάνει εντύπωση για τον παιδαγωγικό της χαρακτήρα; Διάδραση, αυτενέργεια επισκεπτών, ομαδική εργασία, εργαστήρια μέσα στην έκθεση κ.τ.λ.; Εσύ μόνο τον τίτλο πες κ εγω θα ψάξω να βρώ για αυτήν....

Και μια και μας αρέσει η μουσική....να την ακούμε δηλαδή γιατί όταν τραγουδάω σπάνε τζάμια.... δείτε τα ωιντεάκια απο τη χθεσινή συναυλία των placebo στη διεύθυνση:
http://www.youtube.com/profile_videos?user=superiorboy

Απολαύστε... :)
Τα λέμε σύντομα!
At Πέμπτη, Ιουνίου 14, 2007 9:59:00 μ.μ., veronika said...: Και επειδή πάντα κάτι ξεχνάω κ σκάω άμα δεν το πώ ξαναδιαβάζοντας το κείμενο του/της καλημέρα...για το περνάς-κόβεσαι, οι νηπιαγωγοί δεν έχουν μάθει να λειτουργούν έτσι, αφού στο νηπιαγωγείο δεν υπάρχουν βαθμοί κ κάθε παιδί βοηθάτε να εκφραστεί με το δικό του τρόπο κ να αναπτυχθεί με το δικό του ρυθμό. Αυτή είναι μια βασική διαφορά της προσχολικής απο τη σχολική εκπαίδευση. Ίσως για αυτό οι νηπιαγωγοί να είναι καταλληλότεροι για εκπ. προγράμματα μουσείων. Το ίσως με κάθε επιφύλαξη.

Ούφ! Νομίζω οτι τα είπα όλα...Σειρά σας!
Αλήθεια καμιά καλή έκθεση είδατε τελευταία? Ή τέλος πάντων καμία που να σας έκανε εντύπωση?
At Παρασκευή, Ιουνίου 15, 2007 1:47:00 π.μ., ρόδι said...: Veronica να μερικές ιδέες: η επανέκθεση της μόνιμης συλλογής του Kelvingrove Museum and Art Gallery στη Γλασκώβη έχει επιδιώξει να κάνει ακριβώς αυτό που περιγράφεις με δραστηριότητες στο χώρο της έκθεσης, επιτόπου συμμετοχή επισκεπτών στην ερμηνεία των εκθεμάτων, παράλληλη χρήση πολλαπλών συλλογών σε ένα έκθεμα (π.χ. στο ίδιο έκθεμα αντικείμενα από την εθνογραφική συλλογή, τη συλλογή οπλών και τη συλλογή φυσικής ιστορίας) ώστε να υποστηρίξει πολυεπίπεδες ερμηνείες. Εννοείται δε, για νέο μουσείο στη Βρετανία, ότι χρησιμοποιεί συνδυασμούς ερμηνευτικών μέσως και προσεγγίσεων, όπως κείμενο, multimedia, εγκαταστάσεις τέχνης, ήχο και hands-on παιχνίδια. Πιο συντηρητικό αλλά της αυτής σχολής ήταν το αρχικό στήσιμο της μόνιμης έκθεσης της New Art Gallery στο Walsall με πάζλ και άλλες δραστηριότητες δίπλα στους πίνακες και στα γλυπτά ώστε να υποστηρίξει τη συμμετοχή παιδιών νεαρής ηλικίας – άσχετο, αλλά μου είχε κάνει εντύπωση ότι έκαναν ξεναγήσεις στις διάφορες θέες από τα παράθυρα του κτηρίου. Αυτό κι αν είναι πρωτάκουστο να τους καταφέρνεις να μπουν στο μουσείο και όταν είναι μέσα να τους βάζεις να κοιτούν προς τα έξω! Όταν άνοιξε, είχε προκαλέσει αρκετό σούσουρο και στη Βρετανία. H Wellcome wing του Science Museum στο Λονδίνο έχει παίξει, με μικρότερη ή μεγαλύτερη επιτυχία, με όλα αυτά που αναφέρεις, με ατομικές αλλά και ομαδικές δραστηριότητες δίπλα σε εκθέματα.

Kalimera ο Bradburne μιλάει για το mak.franfurt στο Bradburne, J. (2004) ‘Setting the stage for interaction: digital craft and the museum of the 21st Century’. In Interactive Dramaturgies. ed. by Hagebölling, H. Berlin: Springer: 75-98 και στο ‘Laboratory for Change: mak.frankfurt as argument, experiment, and example’, International Journal of Arts Management Vol. 4, Nr 1 Fall 2001, 4 – 12 (το τελευταίο θα το βρεις εδώ: http://www.bradburne.org/downloads/museums/makfrankfurtWEB.pdf)
At Παρασκευή, Ιουνίου 15, 2007 1:49:00 π.μ., ρόδι said...: http://www.bradburne.org/downloads/
museums/makfrankfurtWEB.pdf
At Τρίτη, Ιουνίου 19, 2007 1:06:00 μ.μ., Γιώργος Κατσαμάκης said...: Συγγνώμη,
για να οργανωθεί μία θεματική έκθεση σε ελληνικό αρχαιολογικό μουσείο, θα πρέπει να είναι συνέχεια και αντιγραφή μίας αντίστοιχης στο εξωτερικό (πχ Λούβρο);
Θα ήταν δύσκολο να οργανώνεται σε περιοδική βάση μία τέτοια θεματική έκθεση στο ΕΘνικό Αρχαιολογικό μουσείο; Για παράδειγμα: το παιχνίδι στην αρχαιότητα, το δράμα στην ελληνική κεραμική, Ταναγραίες, η σεξουαλική ζωή των αρχαίων Ελλήνων μέσα από την ελληνική τέχνη κοκ; Δεν θα ανανέωνε το ενδιαφέρον μας ως κοινού ένα επικοινωνιακό και ουσιαστικό τέτοιο concept;